შესავალი
დასავლეთ ბალკანეთის ლიდერების ბოლოდროინდელ საკვანძო გამოსვლაში თურქეთის პრეზიდენტმა ტაიპ ერდოღანმა მიმართა იმას, რაც მან ევროკავშირის ზოგიერთ წევრ ქვეყანაში ანტიემიგრანტული პოპულიზმის ეკლიანი საკითხით მიიჩნია. კერძოდ, საინფორმაციო სააგენტო "როიტერის" (2019 წლის ივლისი) ინფორმაციით, ხანმოკლე პოლიტიკური და ნაციონალისტური განწყობები ასპირანტი ქვეყნების ევროპულ სავიზო ზონაში შესვლას ბლოკავდა, განაცხადა მან.
იმედგაცრუება და დესტაბილიზაცია?
გარდა ამისა, ერდოღანმა განაცხადა, რომ დასავლეთ ბალკანეთის სახელმწიფოების არაინტეგრაცია უარყოფითად მოქმედებს ტერიტორიის სტაბილურობაზე. თურქეთის პრემიერი ბალკანეთის თორმეტი ქვეყნის სამიტზე საუბრობდა, როდესაც, თავის მხრივ, ლიდერებმა იმედგაცრუება გამოთქვეს ევროკავშირის გადაწყვეტილებით, რომ არ გაჰყოლოდნენ ალბანეთთან და ჩრდილოეთ მაკედონიასთან წევრობის შესახებ მოლაპარაკებების დაპირებას.
გასულ თვეში (2019 წლის ივნისი), ევროკომისიის ოფიციალურმა პირებმა გადაწყვიტეს გადადონ გადაწყვეტილება მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ორ მისწრაფებულ ქვეყანასთან, ჩრდილოეთ ევროპის ზოგიერთი ქვეყნის მიერ ოპოზიციის შემდეგ (უფრო მეტი ამის შესახებ ქვემოთ). შესაბამისად, ეჭვქვეშ დადგა EC სტრატეგია, ან ერთი არარსებობა, ბალკანეთში მზარდი ჩინური და რუსული ყოფნის დასაძლევად.
გულგატეხილობის პასუხები
სარაევოს დედაქალაქთან ახლოს, კონფერენციის დელეგატებმა მოისმინეს, როგორც სხვა სპიკერები ერდოღანის არგუმენტებს, ასევე მის კრიტიკას ევროკავშირის მოჩვენებითი უხალისობის შესახებ, რომ კიდევ უფრო გაემდიდრებინათ ბლოკი. ევროპის კონტინენტზე დაყოფისა და დისკრიმინაციის შესახებ შეშფოთება, დასავლეთ ბალკანეთის ქვეყნების წარმომადგენლებმა განიხილეს, თუ როგორ ფიქრობდნენ, რომ არსებული ვითარება ხელს უშლის შედარებით ახალგაზრდა ერების იმედებს, რომ შეძლონ თავიანთი პოტენციალის რეალიზება.
სამწუხაროდ, როგორც დამსწრეებმა იციან, ევროკავშირის ენთუზიაზმი შემდგომი გაფართოების მიმართ, როგორც ჩანს, მცირდება. კომენტატორები მიუთითებენ ბიუროკრატიის უკვე რთულ დონეზე, გადაწყვეტილების მიღების დუნე პროცესებზე და განსხვავებულ მოსაზრებებზე, რაც დასტურდება ბოლოდროინდელი გაჭიანურებული შერჩევის პროცედურით და ევროპარლამენტის პრეზიდენტის პოსტზე კენჭისყრით.
ამავე კონფერენციაზე საუბრისას, მონტენეგროს პრეზიდენტმა მილო ჯუკანოვიჩმა მოუწოდა დასავლეთ ბალკანეთის ლიდერებს, დათანხმდნენ საერთო, მკაფიო მიდგომას და დააზუსტონ მისი მოლოდინები ევროკავშირისგან. საზოგადოების წევრობისა და შენგენის სავიზო ზონის წევრობისთვის განაცხადის პროცესის შენელების კომენტირებისას, ბატონმა ჯუკანოვიჩმა აღნიშნა, რომ დღემდე, განმცხადებელმა ქვეყნებმა მიიღეს მხოლოდ დამაჯერებელი სიგნალები პასუხად. უფრო მეტიც, კოსოვანის მოქალაქეებს კვლავ მოუწიათ განაცხადი ევროპულ ვიზებზე, თუ მათ მოგზაურობა სურდათ, დასძინა მან.
აღსანიშნავია, რომ ევროკომისიამ 2018 წელს კოსოვოს მოქალაქეებისთვის ვიზალიბერალიზაციის მწვანე შუქი მისცა, ნიშნულების შესრულების შესაბამისად. იმ დროს მიგრაციის, საშინაო საქმეებისა და მოქალაქეობის კომისარმა კოსოვოს შიდა კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის გაგრძელებისკენ მოუწოდა. სავიზო უარის თქმის წინადადება რჩება ევროპარლამენტთან და საბჭოსთან; თუ დამტკიცდება, კოსოვოს მოგზაურებს ბიომეტრიული პასპორტებით უნდა შეეძლოთ შენგენის ზონაში უფრო მარტივად გამგზავრება, ETIAS სისტემის გამოყენებით ოთხმოცდაათი დღის განმავლობაში ექვს თვეში.
დანაშაულისა და კორუფციის გამო შეშფოთებული
აღსანიშნავია, რომ ადრე ჰოლანდიური ინიციატივა, რომელსაც მხარს უჭერს საფრანგეთი და დანია, ეძებს დამატებით ზომებს და რეფორმებს რეგიონში სავარაუდო კორუფციისა და ორგანიზებული დანაშაულის აღმოსაფხვრელად. მანამდე არსებობდა ეჭვები ალბანეთისა და მაკედონიის მოქალაქეების შესახებ მავნე ქმედებების შესახებ.
2004 წელს, თურქეთის პრემიერმა 2004 წელს ევროკავშირის წევრობაზე ჯერ კიდევ დაუმტკიცებელი განცხადება დააფიქსირა, თურქეთის პრემიერმა ანტიმუსლიმური ცრურწმენა დაადანაშაულა. ამის საპირისპიროდ, ევროკავშირის ოფიციალურმა პირებმა არაერთხელ მოიხსენიეს აშკარა უგულებელყოფა სამოქალაქო თავისუფლებებისა და ადამიანის უფლებების დარღვევის მტკიცებულებების შესახებ ქვეყნის პრემიერობის ქვეშ.
დეტალური დიპლომატია
ახლომახლო, როგორც მისმა მეზობლებმა კარგად იციან, მონტენეგროს 2010 წლიდან ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი აქვს. ბოსნიასთან დაძაბულობა 1990-იან წლებში ეთნიკური კონფლიქტების, სირთულეებისა და გენოციდის გამო.
როგორც საგარეო ურთიერთობათა ევროპული საბჭო (ECFR, ჯილდოს მფლობელი საერთაშორისო მოაზროვნე, რომელსაც აქვს შვიდი ოფისი მთელს ევროპაში) აცხადებს, თურქეთის დახურვა მას რუსული ჩახუტებისგან შეინახავს. გარდა ამისა, იგი მიიჩნევს, რომ თურქული მიზანი თბილი ურთიერთობების ბალკანეთთან შეიძლება შეავსოს ევროპის დღის წესრიგი ტრანსფორმაციისთვის. აღსანიშნავია, რომ ბალკანეთის რეგიონს თურქებისთვის ემოციური მნიშვნელობა აქვს, მიუხედავად ეროვნული მთავრობებისა. ძირითადად, ოსმალეთის იმპერია იყო ბალკანეთის იმპერია, არა მხოლოდ ტერიტორიული თვალსაზრისით, არამედ მისი ბიუროკრატია და მმართველი კადრები. ბალკანეთში ოჯახის წარმომავლობის მქონე თურქეთის მოქალაქეების რაოდენობის შეფასებები მნიშვნელოვნად განსხვავდება.
დაბოლოს, ECFR-ის თანახმად, თურქეთი ალბათ გრძნობს შესაძლებლობას რეგიონში, თუმცა მას სურს დასავლეთ ბალკანეთი ევროკავშირსა და ნატოში. საბჭო ასევე აღნიშნავს, რომ ამ დღეებში ერდოღანმა დიპლომატია და უფრო პრაგმატული მიდგომისკენ გადაინაცვლა. იგი ამტკიცებს, რომ ევროპელებმა ანკარის მოტივების დაკითხვის ნაცვლად, საერთო მიზნებზე უნდა გაამახვილონ ყურადღება.