მას შემდეგ, რაც დიდი ბრიტანეთის რეფერენდუმი ევროკავშირის დატოვების შესახებ, არსებობს სპეკულაცია სხვა შესაძლო ქვეყნების შესახებ, რომლებსაც აქვთ რეფერენდუმი ევროკავშირის წევრობაზე. პოლიტიკურმა მოღვაწეებმა იტალიაში, ნიდერლანდებში, ესპანეთსა და საფრანგეთშიც კი გამოიწვია ევროკავშირთან გაყოფის იდეა. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ბრიტანეთი ევროკავშირის წევრია, ის შენგენის ზონის ნაწილი არ არის. ამრიგად, მოგზაურებს არ შეუძლიათ თავისუფლად გასვლა და დიდ ბრიტანეთში შესვლა საიმიგრაციო კონტროლზე მოქმედი პასპორტის წარდგენის გარეშე. თუ შენგენის ქვეყნები, როგორიცაა იტალია ან ესპანეთი, გადაწყვეტენ ევროკავშირის დატოვებას, რა დაემართება შენგენის ზონის წესების აღსრულებას? არ განახორციელებენ თუ არა ეს ქვეყნები ETIAS-საც? ამ კითხვებზე პასუხის გასაცემად, ჯერ შენგენის შეთანხმება უნდა განიხილებოდეს.
რა არის შენგენის შეთანხმება?
შენგენის შეთანხმება არის ხელშეკრულება, რომელიც გაფორმებულია 1985 წელს, რამაც გამოიწვია შენგენის ზონის შექმნა. შენგენის შეთანხმების მიზანი იყო შიდა საზღვრის შემოწმების შემცირება ან აღმოფხვრა საერთო საზღვრის გადაკვეთაზე და ამით შესაძლებელი იყო ადამიანებისა და საქონლის გადაადგილების უფრო მეტი თავისუფლება. ამჟამად შენგენის ზონა შედგება ევროპის 26 ქვეყნისგან. შენგენის შეთანხმება არ არის მხოლოდ ევროკავშირის წევრებისთვის. მაგალითად, შვეიცარია შენგენის შეთანხმების ნაწილია, მაგრამ არა ევროკავშირის. თუმცა, ამჟამად შენგენის შეთანხმება ევროკავშირის წევრობის პირობებშია შეკრული, შესაბამისად, ევროკავშირის ნებისმიერ ახალ წევრს უნდა დაემორჩილოს შენგენის შეთანხმების წესებს, რომელთა შეცვლა შესაძლებელია ევროკავშირის საკანონმდებლო ორგანოების უმრავლესობით.
რა შეიძლება მოხდეს, თუ შენგენის წევრი დატოვებს ევროკავშირს?
თუ ევროკავშირის არსებული წევრი ქვეყანა გადაწყვეტს ევროკავშირის დატოვებას რეფერენდუმის ან სხვა საშუალებებით, მაშინ გადაწყვეტილება იმის შესახებ, გადაწყვეტს თუ არა ქვეყანა შენგენის ზონის წესების აღსრულებას, ცალკე საკითხია, რომელსაც გამგზავრებული წევრი განიხილავს. გამგზავრებულ წევრ ქვეყანას შეიძლება სურდეს შენგენის ზონაში დარჩენა და თუ ასეა, მათ სავარაუდოდ მოეთხოვებათ შენგენის არსებული წესების დაცვა, ასევე ETIAS-ის განხორციელება შენგენის ზონაში მონაწილეობის ფარგლებში. თუ გამგზავრების წევრი გადაწყვეტს გაუმკლავდეს სასაზღვრო უსაფრთხოებას შენგენის გარეშე, მაშინ მათ დასჭირდებათ ხელახლა შემოღება ან /და ხელახლა აშენება სასაზღვრო კონტროლისთვის, ასევე საკუთარი საზღვრის უსაფრთხოების მართვა.
რატომ მიიჩნევს ევროკავშირის წევრი შენგენის დროს დარჩენას?
სასაზღვრო კონტროლის აღსრულება შეიძლება ასობით მილიონი დაჯდეს, თუ არა მილიარდობით დოლარი, რაც დამოკიდებულია საზღვრის ზომასა და ტიპზე, ასევე სასაზღვრო უსაფრთხოებისთვის გამოყენებულ პერსონალსა და ტექნოლოგიებზე. ადამიანებისა და საქონლის საზღვრებზე გადაადგილების უმეტესი ნაწილი მნიშვნელოვანია კომერციისთვის და არ წარმოადგენს უსაფრთხოების საფრთხეს ქვეყანაში მცხოვრები ადამიანებისთვის. ევროკავშირის წევრმა უნდა შეაწონოს უპირატესობა, რომ მათ საზღვრებზე დამატებითი კონტროლი ჰქონდეთ, ვიდრე მაღალი ხარჯები, რომლებიც დაკავშირებულია საკუთარი საზღვრების სრულად მართვასთან. შენგენში დარჩენის ერთ-ერთი უპირატესობა ის არის, რომ ETIAS-ის განხორციელება უზრუნველყოფს ელექტრონული მოგზაურობის ავტორიზაციას მოგზაურობის განბაჟების რეგისტრაციის, ავტორიზაციის/უარყოფის და ევროკავშირის დაბალი უსაფრთხოების მოგზაურების გადაადგილების თვალყურის დევნებისთვის. ETIAS ასევე უზრუნველყოფს შემოსავლების დამატებით წყაროს შენგენის ქვეყნებისთვის. თუმცა, ევროკავშირის არაწევრი შენგენის ქვეყნებს ბევრი არ ექნებათ, თუ შენგენის წესების პირობების შეცვლის უფლებამოსილება, რადგან მხოლოდ ევროკავშირის წევრი ქვეყნები შეძლებენ ხმის მიცემას ასეთ გადასინჯვებზე.